Chociaż nie zawsze jesteśmy tego świadomi, w obrocie możemy posługiwać się towarami i technologiami podwójnego zastosowania - a więc takimi, które mogą zostać użyte zarówno do celów cywilnych, jak i wojskowych. Obrót nimi podlega państwowej kontroli i jest źródłem szczególnych obowiązków dla przedsiębiorców.

Regulacje w zakresie kontroli obrotu to wszelkiego rodzaju ograniczenia nałożone przez państwa lub wynikające z umów międzynarodowych na obrót określonymi towarami, technologią lub oprogramowaniem. Ograniczenia te dotyczą nie tylko obrotu fizycznego, ale także niematerialnego (informacje) lub świadczenia niektórych usług związanych z tymi przedmiotami. Ograniczenia wiążą się najczęściej z koniecznością uzyskiwania stosownych zezwoleń na czynności podlegające kontroli (np. na wywóz towarów poza granice państwa) lub obowiązek informowania właściwych organów państwowych o zamiarze importu tego rodzaju towarów do kraju. Niestosowanie się do nich może skutkować odpowiedzialnością finansową firmy oraz odpowiedzialnością karną osoby odpowiedzialnej.

Nie tylko militaria

Towary objęte kontrolą obrotu wskazane są na listach kontrolnych obowiązujących w poszczególnych krajach. Często znajdują się na nich artykuły, które niekoniecznie kojarzymy z wykorzystaniem wojskowym - np. zawory, sprzęt pomiarowy, łożyska, substancje chemiczne, niektóre kamery i aparaty fotograficzne. Kryterium decydującym są ich specyficznie określone właściwości, dzięki którym mogą zostać wykorzystane w celach militarnych. Kontrola obrotu może zostać zastosowana w stosunku do towarów niewymienionych na listach. Do kryteriów należą: końcowe zastosowanie danego produktu, miejsce przeznaczenia oraz użytkownik końcowy. Ograniczenia te mogą wynikać np. z sankcji międzynarodowych nałożonych na określone kraje lub podmioty występujące w obrocie.

Gdzie sprawdzać?

Na terenie UE kontrolą objęty jest przede wszystkim eksport poza terytorium Unii, ale także dostawy i tranzyt wewnątrz Wspólnoty. Nabycie oraz import z terenów UE podlega kontroli w niektórych przypadkach. Kontroli podlega także wszelka pomoc techniczna związana z towarami podwójnego zastosowania oraz usługi pośrednictwa w handlu nimi.

Obowiązek sprawdzania, czy realizowane transakcje podlegają kontroli obrotu spoczywa każdorazowo na przedsiębiorcy.