Bezpieczeństwo i ryzyko podczas inwestowania

  •  

    Instrumenty finansowe związane z ryzykiem

      • Akcje
        Udziałowe papiery wartościowe emitowane przez spółki akcyjne. Posiadacze akcji, czyli akcjonariusze są współwłaścicielami spółki. Kupując akcje inwestor uzyskuje prawo do udziału w procesie zarządzania spółką oraz prawo do udziału w wypracowanym przez spółkę zysku. Każdy akcjonariusz ma prawo udziału w walnym zgromadzeniu spółki, które jest jej organem stanowiącym i zwoływane jest co najmniej raz w roku. Prawo do udziału w walnym zgromadzeniu związane jest z prawem głosu w sprawach będących przedmiotem obrad walnego zgromadzenia (zakres spraw pozostających w zakresie kompetencji walnego zgromadzenia zależy od postanowień statutu danej spółki i obejmuje najważniejsze decyzje dotyczące spółki. Liczba głosów posiadanych przez akcjonariusza zależy od liczby posiadanych przez niego akcji. Akcjonariusz ma prawo do dywidendy, czyli do udziału w zyskach spółki. Decyzja o przeznaczeniu i podziale zysku osiągniętego w danym roku obrotowym przez spółkę, w tym o jego przeznaczeniu na wypłatę dywidendy akcjonariuszom, podejmuje walne zgromadzenie spółki.

        W celu pozyskania dodatkowych środków finansowych spółka może podjąć decyzję o podwyższeniu kapitału zakładowego i emisji nowych akcji. Każdemu akcjonariuszowi przysługuje uprawnienie do objęcia akcji nowej emisji w liczbie proporcjonalnej do liczby posiadanych dotychczas akcji (tzw. prawo poboru nowych akcji), o ile nie zostało ono wyłączone uchwałą walnego zgromadzenia.

        Akcje mogą być imienne lub na okaziciela, przy czym akcje imienne mogą być uprzywilejowane. Bardzo istotnym podziałem z punktu widzenia obrotu giełdowego jest podział na akcje w postaci dokumentu oraz akcje zdematerializowane. Przedmiotem obrotu na rynku regulowanym mogą być wyłącznie akcje nie mające postaci materialnej, istniejące wyłącznie w formie zapisu na rachunku papierów wartościowych.

      • Prawa do Akcji (PDA)
        Papiery wartościowe towarzyszące niektórym nowym emisjom akcji, które istnieją w okresie od przydziału akcji do dnia zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego przez sąd rejestrowy. PDA mogą być przedmiotem obrotu na rynku regulowanym. Z chwilą zarejestrowania przez sąd rejestrowy podwyższenia kapitału zakładowego, PDA przekształcają się w akcje. PDA umożliwiają wycofanie się z dokonanej inwestycji przez tych inwestorów, którym przydzielono akcje w wyniku złożonych przez nich zapisów w trakcie trwania subskrypcji, i jednocześnie umożliwiają ich nabycie tym, którzy takich zapisów niezłożyli. PDA podlegają dopuszczeniu i wprowadzeniu do obrotu na rynku regulowanym na wniosek emitenta. Obrót PDA podlega takim samym regułom jak obrót akcjami.
      • Prawo poboru (z akcji)
        Prawo dotychczasowych akcjonariuszy oznaczające przywilej pierwszeństwa przy zakupie akcji nowych emisji. Prawo to jest o tyle istotne, że jego wyłączenie lub niewykonanie przez dotychczasowych akcjonariuszy powoduje tzw. rozwodnienie kapitału, czyli zmniejszenie udziału dotychczasowych akcjonariuszy w kapitale zakładowym. Korzystając z prawa poboru akcjonariusze mają możliwość zachowania udziału w spółce na dotychczasowym poziomie. Prawo poboru jest papierem wartościowym i może ono być przedmiotem obrotu na rynku regulowanym . Oznacza to, że dotychczasowy akcjonariusz, któremu przysługuje prawo poboru może zrezygnować z jego wykonania sprzedając je osobie trzeciej. Jednocześnie ci, którzy chcieliby nabyć akcje nowej emisji danej spółki nie będąc jej akcjonariuszami mogą zyskać uprawnienie do nabycia tych akcji poprzez nabycie i wykonanie prawa poboru.
      • Obligacje
        Dłużne papiery wartościowe, które mogą być emitowane przez Skarb Państwa (obligacje skarbowe), jednostki samorządu terytorialnego (obligacje komunalne) lub inne podmioty, na przykład spółki handlowe (obligacje korporacyjne). Wskutek emisji obligacji ich emitent zobowiązuje się do spełnienia określonego w treści obligacji świadczenia, zaciąga dług u nabywcy obligacji (obligatariusza).

        Obligacje emitowane są w seriach i, w przeciwieństwie do akcji, nie dają ich nabywcom żadnych uprawnień o charakterze udziałowym czyli uprawnień związanych z udziałem w procesie zarządzania emitentem.

        Obligacje emitowane są na czas określony. Istnieją różne rodzaje obligacji, w tym obligacje o różnym oprocentowaniu, czyli sposobie naliczania i wypłacania odsetek. Według tego kryterium obligacje można podzielić na obligacje o zmiennym oprocentowaniu, o stałym oprocentowaniu oraz obligacje zero kuponowe, które nabywane są z dyskontem w stosunku do ich wartości nominalnej.

      • Certyfikaty inwestycyjne
        Papiery wartościowe emitowane przez zamknięte fundusze inwestycyjne. Certyfikat inwestycyjny odzwierciedla udział inwestora w masie majątkowej danego funduszu inwestycyjnego. Tak jak inne papiery wartościowe notowane na giełdzie certyfikaty inwestycyjne podlegają codziennej wycenie rynkowej na sesjach giełdowych. Emitent cyklicznie dokonuje wyceny certyfikatów opartej na wycenie majątku danego funduszu. Celem funduszy inwestycyjnych jest jak najkorzystniejsze lokowanie/inwestowanie środków wpłaconych przez uczestników funduszu. Za zarządzanie majątkiem funduszy odpowiadają wyspecjalizowane podmioty - towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
  •  

    Grupy ryzyka w przypadku inwestycji w instrumenty finansowe o charakterze udziałowym

      • Ryzyko rynkowe - związane z sytuacją makroekonomiczną (w wyniku znaczącej zmiany jednego z parametrów makroekonomicznych, takich jak: inflacja, tempo wzrostu PKB, bezrobocie, poziom waluty, wysokość stóp procentowych, poziom deficytu budżetowego itp.) oraz ogólnym trendem na rynkach akcji. Tego typu ryzyko występuje najczęściej, gdyż sytuacja makroekonomiczna wpływa istotnie na wyceny wszelkich instrumentów finansowych. Konsekwencją zmian sytuacji makroekonomicznej są pojawiające się trwałe trendy - wzrostowy (hossa) lub spadkowy (bessa).
      • Ryzyko dotyczące danej spółki(emitenta) - związane z jej wynikami finansowymi, sytuacją w danej branży, konkurencją, płynnością i wahaniami cen instrumentów będących przedmiotem inwestycji. W przypadku akcji będących przedmiotem oferty publicznej należy również zwrócić uwagę na ryzyko związane z niedopuszczeniem lub opóźnieniem dopuszczenia akcji do obrotu na rynku. Czynniki te mogą powodować wzrost lub spadek ryzyka związanego z inwestycjami w akcje. Sytuacja operacyjna i finansowa spółki wpływa na poziom notowań akcji danej spółki, a także na zmienność kursu. Płynność i wahania cen decydują o możliwości zakupu lub sprzedaży akcji.
      • Ryzyko płynności - określa łatwość, z jaką można sprzedać posiadane akcje bez utraty wartości w stosunku do bieżącej ceny rynkowej akcji. W przypadku niskiej płynności instrumentu sprzedaż posiadanego pakietu może spowodować istotny spadek kursu giełdowego.
      • Ryzyko całkowitej utraty wartości - występuje w sytuacji upadłości danej spółki. W przypadku prawa poboru ryzyko to materializuje się w sytuacji nie sprzedania tego prawa poboru oraz nie wykonania uprawnień wynikających z prawa poboru w ściśle określonym terminie - wówczas prawo poboru wygasa (całkowicie i nieodwracalnie traci wartość).
  •  

    Podstawowe czynniki ryzyka związane z inwestowaniem w instrumenty dłużne (obligacje, listy zastawne)

      • Ryzyko niedotrzymania zobowiązań - ryzyko, że emitent papieru dłużnego nie będzie terminowo wywiązywał się z zobowiązań (płatności odsetkowych oraz spłaty nominału).
      • Ryzyko zmiany ceny instrumentu - polega na możliwości niekorzystnej zmiany ceny instrumentu w zależności od zdarzeń dotyczących emitenta instrumentów dłużnych, jak też zdarzeń o charakterze makroekonomicznym np. zmian stóp procentowych.
      • Ryzyko przedterminowego wykupu - dotyczy obligacji zawierających opcję wcześniejszego wykupu, która pozwala emitentowi spłacić część lub całość zobowiązań wynikających z emisji przed terminem ich wymagalności.
      • Ryzyko inflacji - ryzyko to odnosi się przede wszystkim do obligacji o stałym oprocentowaniu. W przypadku spadku siły nabywczej pieniądza, zmienia się realna wartość danej obligacji.
      • Ryzyko walutowe - dotyczy instrumentów denominowanych w walutach obcych. Ryzyko to wynika z wpływu, jaki wywierają zmiany kursów walut na płatności dokonywane na rzecz inwestora przez emitenta.
      • Ryzyko płynności - określa łatwość, z jaką można sprzedać posiadane papiery dłużne bez utraty wartości w stosunku do bieżącej ceny rynkowej tych papierów.
  •  

    Ryzyko związane z funduszami inwestycyjnymi

    • W przypadku dokonywania transakcji dotyczących jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego ("EOG") oraz funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju innych niż państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo należące do EOG, szczegółowy opis tego rodzaju instrumentów finansowych oraz związane z ich nabywaniem ryzyka są umieszczone w dokumencie będącym skrótem prospektu informacyjnego.

      W przypadku papierów wartościowych oferowanych w ramach oferty publicznej, w związku z którą został sporządzony i opublikowany prospekt emisyjny, prospekt ten jest dostępny dla Klientów nastronach internetowych Banku.

      W inwestowaniu istnieje jedna podstawowa zasada: im większa oczekiwana stopa zwrotu z inwestycji, tym większe ryzyko poniesienia straty. Zatem wysoce ryzykowna inwestycja może wprawdzie przynieść duże starty, ale z drugiej strony może być źródłem ponadprzeciętnych zysków. Ryzykowną inwestycję wybierzemy wtedy, gdy satysfakcjonuje nas premia za ryzyko. W procesie inwestowania określajmy oczekiwaną przez nas stopę zwrotu z inwestycji i konstruujmy portfel w taki sposób, aby premia za ryzyko odpowiadała naszym indywidualnym wymaganiom. Zależność kategorii funduszy inwestycyjnych a danego poziomu ryzyka inwestycyjnego i zysku, jaki można oczekiwać w zamian, przedstawia poniższy wykres:

      Ryzyko inwestycyjne

      Mamy tu do czynienia z ryzykiem inwestycyjnym, związanym bezpośrednio z przedmiotem lokat poszczególnych funduszy. Ryzyko inwestycyjne przekłada się na wahania wartości jednostki uczestnictwa - a więc wahania wartości naszej inwestycji. Zasada jest prosta - im wyższe ryzyko - tym możliwe wahania większe, ale jednocześnie większe szanse na wysoki zysk.

      W krótkich okresach czasu najbardziej na wahania wartości jednostek uczestnictwa narażone są fundusze akcyjne, a w drugiej kolejności fundusze zrównoważone. Najmniejsze ryzyko wahań towarzyszy funduszom obligacyjnym oraz pieniężnym. Z drugiej strony – potencjalne zyski mogą być dla dwóch ostatnich grup najmniejsze, natomiast dla funduszy akcyjnych - największe. Wraz z wydłużeniem czasu trwania inwestycji, nawet w przypadku ryzykownych funduszy akcyjnych, wzrasta prawdopodobieństwo osiągnięcia ponadprzeciętnej stopy zwrotu.

      Wysoce ryzykowna inwestycja może wprawdzie przynieść duże starty, ale z drugiej strony może być źródłem ponadprzeciętnych zysków. Najbezpieczniejsze są fundusze rynku pieniężnego oraz fundusze obligacji. Większe ryzyko przejściowych spadków wartości jednostek towarzyszy zaś funduszom zrównoważonym, a bardzo wysokim ryzykiem inwestycyjnym charakteryzują się fundusze akcyjne.