Czy ryczałt jest sposobem opodatkowania właściwym dla wszystkich podatników?
Monika Markisz, Kancelaria Radcy Prawnego i Doradcy Podatkowego w Lublinie, sieć biur OSCBR: Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to popularna forma opodatkowania przychodów, przeznaczona jednak tylko dla określonej kategorii podatników - osób fizycznych, wspólników spółki cywilnej osób fizycznych lub wspólników spółki jawnej osób fizycznych.

Czy w 2021 roku przepisy o ryczałcie ewidencjonowanym uległy zmianie?
MM: Tak, w 2021 roku, ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym uległa zmianie. Tą nowelizację należy ocenić pozytywnie. W jej wyniku ryczałt stał się powszechnym sposobem opłacania podatku od osiąganych przychodów.

Czy można wskazać kategorie podatników, których przychody nie mogą zostać opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych?
MM: Tak. Od 2021 roku są to przede wszystkim podatnicy:
1) opłacający podatek w formie karty podatkowej,
2) korzystający z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego (np. prowadzący działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej),
3) osiągający w całości lub w części osiągających w całości lub w części przychody z tytułu:
a. prowadzenia aptek,
b. działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych (np. kantory),
c. działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
d. wytwarzających wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii;

W ubiegłych latach świadczenie wielu usług, np. reklamowych, uniemożliwiało skorzystanie z ryczałtu. Czy w tym zakresie przepisy również uległy zmianie?
MM: Tak, ustawodawca zdecydował się na uchylenie Załącznika nr 2 do ustawy, zawierającego wykaz 58 kategorii usług, których świadczenie wyłączało do końca 2020 roku podatnika z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym. Do tych kategorii usług należały m.in. usługi pośrednictwa w sprzedaży, usługi finansowe, ubezpieczeniowe, doradztwo prawne czy podatkowe, usługi związane ze sportem, rozrywką i rekreacją, kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek, wynajem i usługi zarządzania nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi, usługi architektoniczne i inżynierskie, usługi reklamowe, badanie rynku i opinii publicznej, usługi tłumaczeń pisemnych i ustnych, usługi detektywistyczne i ochroniarskie, usługi w zakresie edukacji, usługi w zakresie opieki zdrowotnej). Podatnicy świadczący ww. usługi mogą obecnie bez dodatkowych warunków wybrać opodatkowanie swoich przychodów ryczałtem.

Podobno osoby wykonujące wolne zawody będą płacić niższy ryczałt?
MM: Tak. Przychody osiągane przez osoby wykonujące wolne zawody będą od 2021 roku opodatkowane stawką 17% (wykonywanie wolnego zawody we własnym imieniu i na własny rachunek) lub 15 % (jeśli podatnik zatrudnia np. pracownika, który wykonuje czynności związane z istotą wolnego zawodu). Za wolny zawód uznane zostanie wykonywanie usług na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej. Do tej pory była to przesłanka wykluczająca korzystanie z ryczałtu ewidencjonowanego, co oznacza, że lekarz czy korepetytor mógł świadczyć usługi jedynie na rzecz osób fizycznych.
Pod pojęciem „wolny zawód” kryją się m. in. lekarze, pielęgniarki, dentyści, tłumacze, a od 1 stycznia 2021 roku – również m. in. psychologowie, osoby zajmujące się doradztwem prawnym czy podatkowym, brokerzy czy agenci ubezpieczeniowi.

Czy ryczałt zawsze się opłaca?
MM: Odpowiedź na pytanie o opłacalność ryczałtu wymaga indywidualnej oceny poziomu przychodów i kosztów ich uzyskania.
Dla przykładu fotograf, osiągający przychody ok. 7 100 zł miesięcznie zapłaci ryczałt w wysokości maksymalnie 12 800 zł rocznie (15% ryczałtu). Wystarczy, że wydatki związane z prowadzoną przez niego działalnością wyniosą około 600 zł miesięcznie, a opłacalne będzie przejście na zasady ogólne. Detektyw, którego przychód wyniesie 10 000 zł miesięcznie, zapłaciłby ryczałt w wysokości (bez ulg i odliczeń) 18 000 zł podatku (15% ryczałtu). Jednak ponoszone przez niego koszty miesięczne w wysokości około 2 200 zł, spowodują, że powinien rozważyć wybór podatku liniowego.

W roku 2020 osiągnąłem wysokie przychody i podobno nie mogę przejść na ryczałt w 2021 roku. Czy można przybliżyć wysokość przychodów, których przekroczenie uniemożliwia przejście na ryczałt?
MM: Od 1 stycznia ośmiokrotnemu podwyższeniu uległ limity przychodów uprawniających do zastosowania ryczałtu. Stosowanie opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w 2021 roku jest możliwe, gdy przychody uzyskane w 2020 r. z tytułu działalności gospodarczej nie przekroczyły kwoty 9.030.600 zł (2.000.000 euro x 4,5153 zł/euro). Powyższy limit dotyczy osobno:
1) przychodów z działalności prowadzonej wyłącznie samodzielnie oraz
2) sumy przychodów wspólników spółki uzyskanych wyłącznie z działalności prowadzonej w danej spółce.

Chciałbym płacić ryczałt kwartalnie. Czy takie rozwiązanie również jest obwarowane warunkami finansowymi?
MM: Tak, w 2021 roku zwiększył się limit przychodów, których osiągnięcie umożliwia kwartalne opłacanie podatku. W tym wypadku ta wartość również wzrosła ośmiokrotnie – z 25.000 euro do 200.000 euro. W konsekwencji taki sposób płacenia podatku jest możliwy, jeśli przychody podatnika za 2020 rok nie przekroczyły kwoty 903.060 zł.

Czy stawki ryczałtu pozostały na tym samym poziomie, co w ubiegłych latach?
MM: Nie. Od 2021 roku stawki ryczałtu będą następujące: 17%, 15%, 12,5%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3,0% i 2,0%. Zlikwidowana została najwyższa stawka ryczałtu wynosząca 20%. Wprowadzone zostały dwie nowe stawki, tj. 15% i 10%

Zajmuję kupnem i sprzedażą nieruchomości na własny rachunek. Czy mogę wybrać ryczałt w celu opodatkowania osiąganych przeze mnie przychodów?
MM: Tak, stawka ryczałtu w tym konkretnym przypadku będzie wynosiła 10%.

Chcę przejść na ryczałt, ale podobno ta decyzja pozbawi mnie możliwości łącznego rozliczenia z małżonkiem. Czy to jest prawda?
MM: Tak, opodatkowanie ryczałtem wyklucza możliwość rozliczania się wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Nie można także odliczyć od podatku ulgi na dziecko (dzieci).

Czy wybierając ryczałt mam prawo do rozpoznawania w rozliczeniach wydatków związanych z prowadzoną przeze mnie działalnością gospodarczą?
MM: Nie. Korzystanie z tej formy rozliczenia wiąże się również z brakiem możliwości zaliczania poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów. W rozliczeniu bowiem pod uwagę bierze się jedynie przychody z prowadzonej działalności.

Jestem adwokatem i współpracuję z aplikantami. Podobno mogę opłacać podatek zryczałtowany, ale nie jestem pewny, według jakiej stawki.
MM: 15% stawka podatku znajdzie zastosowanie w odniesieniu do przychodów osiąganych przez adwokata, który zatrudnia osoby wykonujące czynności związane z istotą tego zawodu, czyli np. aplikanta na podstawie umowy zlecenia. Ale adwokat, który zatrudnia (na umowę o pracę czy zlecenie) inne osoby – np. sekretarkę czy księgową zostanie uznany za wykonującego wolny zawód, czego efektem będzie stosowanie 17% stawki podatku do uzyskiwanych przez niego przychodów.

Czy wybierając ryczałt będę musiał prowadzić jakąkolwiek dokumentację podatkową?
MM: Tak, opodatkowanie ryczałtem wiąże się koniecznością prowadzenia uproszczonej księgowości. W ewidencji przychodów ujmuje się wyłącznie przychody z prowadzonej działalności gospodarczej. Trzeba także gromadzić i przechowywać dowody zakupu towarów (faktury, rachunki, dokumenty celne potwierdzające import oraz noty korygujące, dowody wewnętrzne). Dokumenty mogą być przechowywane w biurze rachunkowym, któremu zostało powierzone prowadzenie ewidencji. Wykonując działalność gospodarczą opodatkowaną w formie ryczałtu, poza ewidencją przychodów należy prowadzić także inne ewidencje, takie jak ewidencja środków trwałych, czy ewidencja zatrudnienia. Konieczne jest to jednak tylko wówczas, gdy podatnik posiada składniki majątku trwałego lub zatrudnia pracowników.

Od lat wynajmuję nieruchomości. Do końca 2020 roku osiągane przeze mnie przychody traktowałem jako źródło przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Słyszałem jednak, że w tym względzie obowiązują obecnie inne regulacje i można rozważyć wybór ryczałtu.
MM: Tak, od 2021 roku dla przychodów przedsiębiorców osiąganych z najmu nieruchomości w ramach działalności gospodarczej czy zakwaterowania właściwe stawki ryczałtu to 8,5% oraz 12,5 % (nadwyżka przychodów ponad 100.000 zł w skali roku)

Osiągam przychody, które powinienem opodatkować według różnych stawek ryczałtu. Jak to zrobić?
W przypadku prowadzenia działalności, z której przychody są opodatkowane różnymi stawkami ryczałtu, opodatkowanie ryczałtem według tych stawek jest uzależnione od prowadzenia ewidencji przychodów w sposób umożliwiający określenie przychodów z każdego rodzaju działalności.

Jestem programistą, nie mam zbyt wiele kosztów i interesuje mnie opodatkowanie przychodów ryczałtem. Czy jest to możliwe?
MM: Tak, ryczałt dla programistów od 2021 roku jest jak najbardziej dopuszczalny i to w dwóch wariantach: według stawki 8,5% lub według stawki 15%. O tym, jaka stawka ryczałtu znajdzie zastosowanie w konkretnym przypadku można zdecydować oceniając na czym tak naprawdę polega praca programisty (w ramach jakiego PKWiU się znajduje). Wybór ryczałtu oznacza jednak, że programista nie skorzysta z popularnej ulgi IP BOX.

Czy przychód można pomniejszyć o jakiekolwiek koszty i wydatki, czy też ryczał płaci się od kwoty czystego przychodu? Czy wyliczony podatek również można pomniejszyć?
MM: Zasadą jest, że przedmiotem opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym jest uzyskany przychód, bez pomniejszania go o koszty uzyskania przychodów. Podstawę opodatkowania ryczałtem (przychód) można jednak pomniejszyć w trakcie roku o:
• straty z lat ubiegłych,
• opłacone w roku podatkowym składki na ubezpieczenia społeczne,
• wydatki na cele rehabilitacyjne,
• darowizny przekazane na cele pożytku publicznego, krwiodawstwa, kultu religijnego oraz na cele kształcenia zawodowego,
• darowizny przekazane na przeciwdziałanie COVID-19 oraz wsparcie oświaty.
W rozliczeniu rocznym przychód można pomniejszyć o wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) oraz wydatki na przedsięwzięcia termomodernizacyjne.
Podatek pomniejsza się o składki na ubezpieczenie zdrowotne, w wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy ich wymiaru oraz ewentualnie ulgę abolicyjną.

Jestem przedsiębiorcą zdecydowanym, aby przejść na ryczałt. Co i kiedy powinienem zrobić?
MM: Bez względu na to, czy podatnik opłacał dotąd podatek dochodowy według skali podatkowej (17% lub 32%), czy 19% podatek liniowy, stosowanie ryczałtu wymaga złożenia oświadczenia o wyborze tej formy opodatkowania naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego. Oświadczenie powinno zostać złożone w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostanie osiągnięty pierwszy przychód w danym roku podatkowym, poprzez aktualizację wniosku CEIDG - 1. Można tego dokonać również w formie elektronicznej logując się do systemu CEIDG przez profil zaufany.

Te wszystkie zmiany oraz prowadzenie księgowości wydaje się trudne dla przedsiębiorców. Jak sobie radzić z prowadzeniem firmy oraz księgowości oraz gdzie szukać odpowiedzi na pytania?
MM: Aktualnie istnieje wiele narzędzi ułatwiających prowadzenie firmy oraz księgowości. Przykładem takich narzędzi jest mOrganizer finansów mBanku, który ułatwia kontrolę nad kosztami firmy, wysyłkę dokumentów do księgowej, pełni funkcję asystenta księgowego oraz znajdą w nim Państwo porady eksperta księgowego.

Dziękuję za wyczerpujące informację. Czy gdyby nasi odbiorcy mieli dodatkowe pytania, gdzie mogą jeszcze szukać odpowiedzi?
MM: Zachęcamy do kontaktu z naszą infolinią księgową w godzinach 9-17 pod numerem 22 100 45 43.